HET SEKSLEVEN VAN TANJA DEXTERS

Ik heb samen met mijn popgroepje vorige week alweer een nieuwe CD op de vrije markt gegooid. Plan B heet die CD. Er staan allerlei zeer boeiende tot uiterst boeiende liedjes op. De teksten van die liedjes zijn eveneens uiterst boeiend, al zeg ik het zelf.

Diepere betekenislagen hoeft men in die teksten niet te gaan zoeken. Die zijn er immers niet. Het mooiste Vlaamse lied aller tijden is Ik ben zo eenzaam zonder jou van Will Tura. De titel van dat lied zegt alles, hier zijn geen diepere betekenislagen, er staat gewoon wat er staat. Dat die zanger eenzaam is zonder jou. En die jou is blijkbaar een meisje dat hem verlaten heeft. En nu zit hij daar dus over te treuren, die zanger. Maar treuren helpt natuurlijk niet. Maar dat beseft die simpele duif natuurlijk niet. Ik heb Will Tura altijd nogal simplistisch gevonden.
Ik kwam mijn maat Rocky tegen op café. Hij sprak: ‘Vos, ik heb daarnet uw CD gratis downgeloaded van het Internet. Ik heb er even zitten naar luisteren en ik kan er eerlijk gezegd geen touw aan vastknopen. Wat bedoelt gij daar toch allemaal mee, met die teksten?
Ik zei: ‘ik bedoel daar niets mee, er staat gewoon wat er staat.’
‘Doe toch niet onnozel, Vos! Bijvoorbeeld die eerste zin van het tweede liedje, Engeland heet dat liedje geloof ik, die zin luidt: het kruiswoordraadsel opgelost. Wat wilt gij daar mee zeggen?’
‘Ik wil daar niets mee zeggen,’ zei ik, ‘ik had die dag gewoon het kruiswoordraadsel opgelost in de Humo en dan heb ik dat zo opgeschreven in dat liedje, makkelijk zat. Eventueel zou men van deze zin inderdaad een exegese kunnen maken die mogelijke betekenislagen zou kunnen blootleggen maar dat is in wezen zinloos.’
‘Exegese, wat is dat?,’ vroeg Rocky.
‘Exegese betekent in principe bijbelverklaring. Maar het wordt ook als ruimer begrip toegepast op de uitleg van allerlei geschriften. Men zou kunnen inderdaad een exegese maken van die ene zin alleen al: het kruiswoordraadsel opgelost. Ziet gij dat beeld voor u, Rocky: er is iemand, namelijk de ik-figuur, die een kruiswoordraadsel heeft opgelost. Helemaal opgelost. Hij is aan het einde gekomen van een probleemstelling die hem door de samenleving werd aangereikt. De maker van de puzzel heeft hem een opdracht gegeven. De oplosser van het raadsel, de ik-figuur, heeft die opdracht aanvaard, op vrijwillige basis. Ruim bekeken kunnen we stellen dat de ik-figuur zich onderworpen heeft. Hij heeft de maatschappelijke maar ook persoonlijke keuze gemaakt zich in de samenleving in te voegen. Hij heeft het tijdschrift gekocht waarin dat kruiswoordraadsel zich bevond en heeft die lege hokjes allemaal ingevuld. De ik-figuur geeft daarmee aan dat hij de codes van de samenleving aanvaardt. Het zijn strenge codes. Een kruiswoordraadsel is nu eenmaal een onverbiddelijke geometrische figuur met dwingende wetmatigheden. Men mag niet zomaar wat lettertjes invullen, wat inderdaad wel zou kunnen. Neen, men dient synoniemen in te vullen van opgaven. Slechts één enkele oplossing leidt tot het goede resultaat. Men zou kunnen afleiden uit dit beeld dat de samenleving het individu in een keurslijf dwingt, tot het steeds herhalen van het bestaande, maar dan onder een andere vorm. Dat het individu zich er in schikt dat de geschiedenis zich voortdurend herhaalt en dat er geen nieuwe toekomst voor het individu en bij uitbreiding de mens bestaat. Begrijpt gij het, Rocky?’
‘Ja, ik begrijp het,’ zei Rocky. ‘En tegelijk ontdek ik ook een paradox in uw redenering.’
Ik vroeg: ‘maar wat is dat eigenlijk, een paradox? Iedereen zit altijd maar bezig over paradoxen. Zelfs Tanja Dexters onlangs in de Humo, over haar seksleven, dat het een paradox was, zei ze.’
‘Dat weet ik eigenlijk ook niet goed,’ zei Rocky, ‘maar ik wil maar het volgende zeggen, Vos: het individu waarover gij het hebt ontsluiert het raadsel en legt zich op die manier neer bij codes, wetten en regels, net om zichzelf in te voegen in de samenleving, om onder de mensen te zijn. Om met andere woorden niet eenzaam te zijn, want dat is zijn grootste angst van de mens, dat hij eenzaam zou zijn. Daarom legt het individu zich neer bij wetmatigheden en stelt hij geen nieuwe daden. Maar Vos, zo vraag ik u, is een kruiswoordraadsel oplossen niet de meest eenzame arbeid die een mens kan vervullen?’
‘Inderdaad Rocky, dat hebt gij goed gezien, wij zijn ondanks alles zeer eenzaam, dat is inderdaad wellicht de paradox.’
Toen barstten wij beiden in tranen uit en gingen elk ons weegs, elk met ons eigen verdriet.

LUC DE VOS