De dag dat Luc De Vos voor het voetlicht trad
Luc De Vos wordt vandaag begraven in Gent. Op de finale van Humo’s Rock Rally in 1990 brak niet alleen zijn nu al legendarische band door, maar werd ook de Nederlandstalige rock geboren. Een reconstructie.
“Die dag beschouw ik nog altijd als de officiële start van mijn openbare leven. Een beetje gelijk Jezus. Zelfs mijn moeder zag plots het nut van rock-‘n-roll in, toen ik thuiskwam met onze net iets te grote ASLK-cheque van vijftigduizend frank. ‘Wa? Feftigduizend frank, kekt ne keer hiere! Godverdoeme!’ Ze was content dat ik eindelijk van ’t straat was. Op muzikaal vlak dan toch.” (Luc De Vos, in Humo van 16 juli 2013) De zon schijnt wanneer Geert Bonne (dan 22), Wout De Schutter (dan 19) en Luc De Vos (dan 27) elkaar op 1 april 1990 de hand schudden. Het is middag en ze staan in jeugdhuis Job in Sint-Amandsberg. Zachtjes laden ze gitaar, drum en bas in de koffer en met twee auto’s rijden ze richting Brussel. Het R4’tje van de zanger is te klein voor drie muzikanten en hun instrumenten. Bonne, De Schutter en De Vos zijn geselecteerd voor de finale van Humo’s Rock Rally, de tweejaarlijkse hoogmis voor jonge muzikanten. Geert Bonne: “De avond ervoor hadden we nog opgetreden in een soort manege in Wetteren, voor tien man. Op zondag stonden we dan in de AB, voor een publiek van meer dan duizend man. Een serieus verschil, maar dat maakte ons eigenlijk weinig uit.” Luc De Vos, in 2013 in Humo: “Wij op een zondagnamiddag naar Brussel, in een tijd waarin de mensen nog niet naar Brussel gingen op een zondag: voor ons was het een echte uitstap. Wout en Geert hadden enkele supporters opgetrommeld uit de fabrieksdorpen rond Gent, maar ik had niemand mee. Zelfs mijn eigen moeder wist niet dat we in de finale van Humo’s Rock Rally speelden. Ze wist niet eens wat Humo’s Rock Rally wás.” Geert Bonne: “We waren gemotiveerd, maar al bij al vrij ontspannen toen we in de AB arriveerden. We waren jong en ambitieus, dus natuurlijk wilden we het zo goed mogelijk doen. Maar aan winnendachten we eerlijk gezegd niet. Twee weken voordien hadden we in de halve finale in de Vooruit mogen spelen, dé rocktempel van Gent, onze thuisstad. Alles wat daar nog bovenop kwam, voelde als surplus.” Hun band heet Gorky en bestaat op dat moment anderhalf jaar. Hij is opgericht door Luc De Vos, werkzaam bij de NMBS, dromend van een leven als rockster. Met BH 2000, zijn allereerste groepje, speelde De Vos liedjes met titels als ‘Everybody hates me’ en ‘Heidi, du musst nicht traurig sein’. Na een optreden van Tom Wolf in café De Ploeg ziet hij het licht. De Vos wil een driemansformatie oprichten en gitaarrock spelen. Meer nog: hij wil in het Nederlands zingen. De Vos spreekt twee kennissen uit jeugdhuis Job aan: Geert Bonne en Wout De Schutter, een drummer en een bassist. Wout De Schutter: “In het begin had ik eerlijk gezegd mijn twijfels bij dat zingen
Heilige woorden
Na een reeks optredens in jeugdhuizen en cafés neemt Gorky in de Top Studio’s in Sint-Amandsberg een plaat op. De opname wordt nooit uitgebracht, maar dient als demo voor Humo’s Rock Rally 1990. Luc De Vos, in 2013 in Humo: “Ik had al cassetjes gestuurd in 1984, 1986 en 1988, telkens zonder resultaat. Maar in 1990 kwam er een brief van Guy Mortier, met de heilige woorden: ‘U wordt toegelaten tot de preselecties van Humo’s Rock Rally.’ Een euforisch moment. We zijn toen als gekken beginnen repeteren. Planmatig zelfs: ‘Gij moet dán invallen, nu ga ik dát zingen.’ Het was heel erg nu of nooit. We konden ons geen miskleun veroorloven. Ik was bijna 27. Ik woonde nog bij mijn moeder, had geen vrienden, geen lief en geen job (kort voor Humo’s Rock Rally gaf De Vos zijn job bij de NMBS op, LDW): het moest stilaan gaan gebeuren.” Na een eerste voorronde in zaal ’t Kapelleke in de Meuleschettestraat in Aalst mag Gorky naar de halve finale, op 17 maart 1990 in de Vooruit in Gent. Wout De Schutter: “Ik was mijn puberteit nog maar net ontgroeid en plots stond ik op het podium van de Vooruit: kicken, natuurlijk.” Luc De Vos, in 2013 in Humo: “Spelen in de Vooruit was een magisch moment: ik had er in 1982 als metselaarsknaap nog mee de vloer van de concertzaal gegoten. Stenen aanbrengen, mortel maken, kruiwagen rijden,… Op diezelfde vloer stonden nu mensen voor ons te applaudisseren, stel je voor. Ik weet nog dat ik dacht: ‘Ik ben er.'” Gorky speelt drie nummers: ‘Naar de top’, ‘Anja’ en ‘Crapule de luxe’ van Bert De Coninck, de verplichte cover. Het juryrapport, geschreven door Frank Vander linden, looft vooral ‘Anja’ en noteert “naast een opmerkelijk gevoel voor rockend Nederlands” ook “het topzware doch subtiele gitaarspel van midvoor Luc De Vos”. Guy Mortier, toenmalig hoofdredacteur van Humo: “De editie van 1990 was een belangrijk moment in de geschiedenis van Humo’s Rock Rally, een soort kantelpunt zelfs. Tot dan waren wij altijd kritisch geweest – en terecht – voor Nederlandstalige rock, zolang die nog niet volwassen genoeg was. Maar nu hadden we ineens twee kanjers tegelijk: Noordkaap en Gorky. Die mare ging snel rond, al van in de voorrondes.” Frank Vander linden, in 1990 muziekjournalist bij Humo: “Ik zie me nog zitten op het balkon van dat zaaltje in Aalst, met naast mij Rudy Vandendaele. Van de tweede seconde wisten we dat Gorky iets speciaals was. Het was voor mij een totale mokerslag. Dat had alles te maken met de liedjes, maar ook met de persoonlijkheid van Luc. Zo indringend en toch zo vertrouwd. Luc zong als een jongetje dat op de speelplaats stond en te laat door zijn ouders werd opgehaald. Alsof alle eenzaamheid van de hele wereld in zijn stem zat. Ik had zoiets nog nooit meegemaakt.”
Niet heel nuchter
Gorky naar de finale dus. Net als The Monalisas, Paul Landau, Ugly Papas, The Candy Men, El Rio, Kitchen of Insanity, Van De Ven & the men, The Candy Dates en Noordkaap. Voor Stijn Meuris, frontman van Noordkaap, is het de derde deelname aan de Rock Rally. Met Gruppenbild haalde hij in 1982 de finale en met Noordkaap ging hij in 1988 de mist in, weliswaar in een andere bezetting. Stijn Meuris: “Ik had in 1990 opnieuw een cassetje opgestuurd met oudere nummers, maar eigenlijk had ik geen band. Drie weken voor de Rock Rally heb ik snel een paar gasten bij elkaar gesprokkeld waarvan ik vermoedde dat ze goed waren. Lars Van Bambost onder meer, op gitaar.” Het reglement van Humo’s Rock Rally is duidelijk: elke band krijgt vijftien minuten, en speelt drie songs. Een cocktail van spanning en alcohol zorgt voor de nodige branie bij Luc De Vos. Luc De Vos, in 2013 in Humo: “Ik ben vrij snel in het bier gevlogen. Ik denk niet dat ik heel nuchter op het podium stond, maar op de één of andere manier kon me dat geen barst schelen. Ik ben hier en dat zult ge godverdomme weten ook: dát was de ingesteldheid.” Paul De Borger van finalist Kitchen of Insanity: “Wij waren al van ’s morgens vroeg in de AB en moesten pas laat spelen. We hadden dus al de nodige consumpties binnen toen we op moesten. We vlogen er goed in, we waren helemaal opgeladen, maar ons optreden was eigenlijk niet zo denderend.” Raf Walschaerts, in 1990 lid van finalist El Rio, nu bekend van het cabaretduo Kommil Foo: “Ik was zo zenuwachtig als iets. Tja, wat wil je? Een eerste keer in de AB spelen, als jonge gast. Wij zongen toen nog in het Engels, met veel samenzang, een beetje zoals Crosby, Stills, Nash & Young.” Stijn Meuris: “De sfeer backstage was heel gemoedelijk. Echt jongens-onder-elkaar, je kent dat wel. Het onpeilbare gevoel dat het allemaal nog moest beginnen en tegelijk het besef dat dit wel eens het begin zou kunnen zijn. Dit kan ‘De Dag’ zijn, met hoofdletter: dat gevoel had ik fel. En Luc ook, vermoed ik. Ik kwam net uit mijn legerdienst, werkte nog geen jaar als journalist bij Het Belang Van Limburg, kortom: het mocht zo stilaan gaan beginnen.” Vijfentwintig kilometer westwaarts wint de Italiaan Moreno Argentin de 74ste editie van de Ronde van Vlaanderen. Rudy Dhaenens finisht als tweede. In de AB in Brussel brengt Noordkaap twee eigen songs en ‘Arme Joe’, een cover van Will Tura. Stijn Meuris: “Dat voorstel werd door mijn groep nochtans eerst op hoongelach onthaald. Maar achteraf waren we tevreden, onze set tijdens de finale was kort maar krachtig.” Geert Bonne: “Luc, Wout en ik waren serieus onder de indruk van Noordkaap. We vonden ze eerlijk gezegd stukken beter dan ons.” Gorky kiest voor ‘Ik word oud’, ‘Hollywood’ en ‘Anja’. Geert Bonne: “We speelden een sterke set. Een paar schoonheidsfoutjes, maar dat hoort erbij. Het blijft tenslotte rock-‘n-roll. De reactie van het publiek was goed en dat was voor ons het belangrijkste.” Stijn Meuris: “Ik vond Gorky meteen sterk. Luid, scherp, emotioneel. Maar wat me het meeste opviel, was dat ze net als wij een pad wilden bewandelen dat even ver van kleinkunst stond als van Brits-Amerikaanse rock. Luc en ik luisterden zowel naar The Smits als naar Hüsker Dü en we trokken dat gevoel gewoon door naar het Nederlands. Wij gingen misschien meer voor het grote gebaar en Gorky was misschien nog meer ‘van hier’, maar voor de rest zat er tussen ons maar een millimeter verschil.” Jan Van De Ven, van finalist Van De Ven & the men: “Er was dat jaar geen weg naast Gorky en Noordkaap. Misschien hadden we twee jaar eerder meer kans gehad, maar 1990 was duidelijk het jaar waarin de Nederlandstalige rock een inhaalmanoeuvre maakte. Wij speelden rock met invloeden uit folk en country, in de traditie van The Pogues, en je merkte dat dat niet door iedereen even goed werd begrepen. Al werden we in het juryrapport wel uitgeroepen tot ‘sympathiekste groep van de dag’.”
Arme Joe
Na lang wachten maken Guy Mortier en Hugo Matthysen de winnaars bekend: goud voor Noordkaap, zilver voor Kitchen of Insanity, brons voor Gorky. Guy Mortier: “Het lag hoe dan ook allemaal dicht bij elkaar, die avond, maar Noordkaap maakte het verschil met hun Tura-cover ‘Arme Joe’: originele keuze, zeer goed uitgevoerd. Noordkaap donderde en rolde en rockte de AB zowat plat.” Frank Vander linden: “Noordkaap was op dat moment al veel steviger. Het stond als een huis. Gorky stond eerder als een – euh – tent. Een interessante tent.” Guy Mortier: “1990 was ook de eerste en enige Rock Rally-editie waarin we een aparte prijs haddenvoor de Beste Song. Nagenoeg unaniem heeft de jury toen beslist die prijs aan ‘Anja’ te geven, voor mij nog altijd het strafste nummer van die editie. Op die manier werd Luc De Vos, naast zijn bronzen medaille, nog een tweede keer op het schild gehesen. Terecht. De Vos was toen al een beetje een aparte verschijning, maar wel iemand die er meteen stond. Met die speciale manier van zingen, hoog en een beetje klaaglijk, en die poëtische, vaak geestige, altijd veelgelaagde teksten. Je moet het maar durven.” Ook Bart van den Bossche, vandaag vooral gekend onder zijn schrijversnaam Bart Koubaa (Vuur, De leraar, De vogels van Europa), maakt in 1990 deel uit van de Rock Rally-jury. Twee jaar eerder heeft hij met Ze Noiz Humo’s Rock Rally 1988 gewonnen. Bart van den Bossche: “In alle eerlijkheid: ik was op dat moment niet zo aan Nederlandstalige muziek. Maar toen ik Noordkaap en Gorky zag, met hun power en hun poëzie, was ik meteen onderde indruk. De warme eigenzinnigheid die Luc De Vos later zou typeren, zat er toen al in. Je voelde die dag gewoon dat er iets in de lucht hing.” Gorky wint vijftigduizend Belgische frank, geschonken door ASLK, en rijdt terug naar Gent. Geert Bonne: “Er is geen orgie van gekomen. Ik kan me zelfs niet herinneren dat we nadien nog iets zijn gaan drinken. Voetjes op de grond, zo waren wij.” Stijn Meuris: “Wij zijn er zwaar in gevlogen en hebben de nacht beëindigd op de Grote Markt in Leuven. Opeens kwam onze kersverse booker vertellen dat hij vijfendertig optredens voor ons had geregeld. Een klein probleem, want we hadden maar acht nummers.” Frank Vander linden, Bart van den Bossche, Jan Van De Ven, Raf Walschaerts: allen gaan ze naar huis met het gevoel een historische dag te hebben beleefd. Stijn Meuris: “In de jaren tachtig was er al iets aan de hand. Je had De Kreuners, Aroma di Amore, Arbeid Adelt!, en niet te vergeten: De Brassers, de groep waardoor ik muziek ben beginnen spelen. Maar na de Rock Rally van 1990 werd alles anders. Voor het eerst had je een aantal bands die zich niet langer moesten verantwoorden voor het feit dat ze in hun eigen taal zongen. Plots kon het wel: met de botten in de klei en een gitaar rond de nek Nederlandstalige rocknummers brengen. De erfzonde van het Nederlands was verdwenen.” Bart van den Bossche: “Die Rock Rally was de start van een nieuwe golf. Daar is iets gebeurd en de gevolgen zijn tot vandaag voelbaar.” Frank Vander linden: “Meer nog dan een openbaring was het voor mij een samenkomst van verschillende dingen die al een tijdje leefden, bij groepen als De Kreuners en The Scene. Zelf speelde ik al muziek en in die periode begon ik voorzichtig in het Nederlands te schrijven. De kennismaking met Gorky en vooral met Luc, met wie ik direct zoveel affiniteit voelde, heeft me het laatste duwtje gegeven. Na de Rock Rally en zeker na de debuutplaat van Gorky heb ik alle Nederlandstalige nummers die ik had liggen, afgewerkt.” Ook Luc De Vos beseft dat zijn leven voorgoed is veranderd. Luc De Vos, in 2013 in Humo: “Ik was zo fier als een gieter op het kleine stukje en de foto in Humo: eindelijk mijn kop in de gazet!”
De Grote Drie
Het titelloze debuutalbum van Gorky verschijnt in 1992. Singles ‘Anja’ en ‘Lieve Kleine Piranha’ volgen. Drie jaar na Humo’s Rock Rally 1990 verandert Gorky/Gorki van naam en bezetting. De groep rond Luc De Vos zal elf albums en een veelvoud aan hits creëren. Geert Bonne gaat aan de slag als medewerker Beeld & Geluid bij het Gentse erfgoedcentrum AMSAB. Wout De Schutter neemt een baan bij Fnac. Frank Vander linden komt in 1992 met een eigen groep: De Mens. Samen met Gorki en Noordkaap – later Monza – vormt De Mens jarenlang De Grote Drie van de Nederlandstalige rock. Kitchen of Insanity gaat op tournee in binnen- en buitenland, maar dooft daarna snel uit. Begin 2014 brengt de groep van Paul De Borger een live-album uit. Een registratie van een concert uit 1991: in de Vooruit, samen met Gorky. Van De Ven & the men repeteert momenteel voor het eerst in vijfentwintig jaar in zijn originele bezetting. “Ik ben nooit bekend geworden”, zegt Jan Van De Ven. “Maar tot op de dag van vandaag word ik aangesproken over 1 april 1990. Iedereen die er toen bij was, wordt nog steeds gelukkig bij de herinneringen aan die zondagmiddag in de AB.” Luc De Vos wordt vandaag begraven in Gent. Hij is 52 geworden. — De begrafenis van Luc De Vos vindt plaats om 11 uur in de Sint-Pieterskerk in Gent. De dienst wordt geleid door bisschop Luc Van Looy. Nadien volgt een laatste eerbetoon aan ‘Vossieboy’. Dat gebeurt bij Sint-Jacobs, ook bekend als het ‘Lieve Kleine Piranha’-plein.
De Morgen
Comments are closed.